Ondarymgeçirijiniň ýetmezçiligi size nähili täsir edýär?

Pandemiýa sebäpli ýetmezçilikler we üpjünçilik zynjyry meselesi önümçilikden transporta çenli ähli pudaklarda diýen ýaly ýapyldy.Täsir eden esasy önümleriň biri ýarymgeçirijilerdir, düşünmeseňizem günüň dowamynda ulanýan zadyňyz.Bu pudakdaky baglanyşyklary äsgermezlik etmek aňsat bolsa-da, ýarymgeçirijiniň ýetmezçiligi size garaşyşyňyzdan has köp täsir edýär.

Ondarymgeçiriji näme we ol nädip ýasalýar?

Ipsarymgeçirijiler, çipler ýa-da mikroçipler diýlip hem atlandyrylýar, içindäki milliardlarça tranzistorlary saklaýan kiçijik elektronika bölekleri.Tranzistorlar elektronlaryň üstünden geçmegine rugsat berýär ýa-da rugsat bermeýär.Çipler telefonlar, gap-gaç ýuwýan maşynlar, lukmançylyk enjamlary, kosmos gämileri we awtoulaglar ýaly müňlerçe önümde bolýar.Programma üpjünçiligini işletmek, maglumatlary dolandyrmak we funksiýalara gözegçilik etmek arkaly elektronikamyzyň “beýni” hökmünde işleýärler.
Bir çip öndürmek üçin üç aýdan gowrak wagt sarp edýär, müň ädimden geçýär we ägirt uly zawodlary, tozansyz otaglary, million dollarlyk maşynlary, eredilen galaýy we lazerleri talap edýär.Bu proses gaty ýadaw we gymmat.Mysal üçin, kremnini hatda çip öndürýän maşyna ýerleşdirmek üçin arassa otag gerek, şeýle bir arassa, bir tozan millionlarça dollar biderek tagallalara sebäp bolup biler.Çip zawodlary gije-gündiziň dowamynda işleýär we zerur ýöriteleşdirilen enjamlar sebäpli giriş derejeli zawod gurmak üçin 15 milliard dollar sarp edilýär.Pul ýitirmezlik üçin çip öndürijiler her zawoddan 3 milliard dollar girdeji gazanmaly.

Ondarymgeçiriji arassa LED amber çyrasy bilen arassa otag.Surat karzy: REUTERS

Näme üçin ýetmezçilik bar?

Geçen ýarym ýylda köp faktorlar birleşip, bu ýetmezçilige sebäp boldy.Çip öndürmegiň çylşyrymly we gymmat prosesi ýetmezçiligiň esasy sebäplerinden biridir.Netijede, dünýäde çip öndürýän zawodlar kän däl, şonuň üçin bir zawodda ýüze çykýan bir mesele, tutuş pudakda uly täsir galdyrýar.
Şeýle-de bolsa, ýetmezçiligiň iň uly sebäbini COVID-19 pandemiýasy bilen baglanyşdyrmak bolar.Ilki bilen, pandemiýanyň başynda köp zawodlar ýapyldy, ýagny çip öndürmek üçin zerur önümleriň birnäçe aýlap elýeterli däldigi.Ippingük daşamak, önümçilik we ulag ýaly çipler bilen baglanyşykly birnäçe pudakda zähmet ýetmezçiligi hem ýüze çykdy.Mundan başga-da, has köp sarp ediji öýde bolmak we öýde işlemek çärelerini göz öňünde tutup, elektronikany isledi, bu bolsa çipleriň ýygnalmagyny talap edýär.
Mundan başga-da, COVID Aziýa portlarynyň birnäçe aýlap ýapylmagyna sebäp boldy.Dünýä elektronikasynyň 90% -i Hytaýyň antantian portundan geçýändigi sebäpli, bu ýapylmak, elektronika we çip öndürmek üçin zerur bölekleri ibermekde uly kynçylyk döretdi.

Renesas ýangynyň netijesi.Surat karzy: BBC
COVID bilen baglanyşykly meseleleriň hemmesi ýeterlik bolmasa, dürli howa meseleleri önümçilige-de päsgel berdi.Awtoulaglarda ulanylýan çipleriň takmynan bir bölegini döredýän Japanaponiýanyň “Renesas” zawody 2021-nji ýylyň mart aýynda ýangyn zerarly agyr zeper ýetdi we iýul aýyna çenli iş kadaly ýagdaýa gelmedi.2020-nji ýylyň ahyrynda Tehasda gyş tupanlary Amerikanyň eýýäm az sanly çip zawodlaryny önümçiligini togtatmaga mejbur etdi.Ahyrynda, çip önümçiliginiň öňdebaryjy ýurdy bolan 2021-nji ýylyň başynda Taýwanda guraklyk, çip öndürmek üçin köp suw talap edýändigi sebäpli önümçiligiň peselmegine sebäp boldy.

Theetmezçilik size nähili täsir edýär?

Her gün ulanylýan ýarymgeçiriji çipleri öz içine alýan sarp ediş önümleriniň köp mukdary ýetmezçiligiň agyrlygyny görkezýär.Enjamyň bahasy ýokarlanar we beýleki önümler gijikdiriler.ABŞ öndürijileriniň şu ýyl azyndan 1,5-5 million awtoulag öndürjekdigi barada çaklamalar bar.Mysal üçin, “Nissan” çip ýetmezçiligi sebäpli 500,000 az awtoulag öndürjekdigini mälim etdi.“General Motors” hatda 2021-nji ýylyň başynda Demirgazyk Amerikadaky üç zawodynyň hemmesini wagtlaýyn ýapdy we zerur çiplerinden başga-da tamamlanan müňlerçe ulagy saklady.

“General Motors” ýarymgeçiriji ýetmezçiligi sebäpli ýapyldy
Surat karzy: GM
Sarp ediji elektron kompaniýalary seresaplylyk sebäpli pandemiýanyň irki döwürlerinde çipleri ýygnadylar.Şeýle-de bolsa, iýul aýynda “Apple” -iň baş direktory Tim Kuk çip ýetmezçiliginiň “iPhone” önümçiligini gijikdirjekdigini we eýýäm “iPad” we “Mac” -yň satuwyna täsir edendigini habar berdi.“Sony” hem täze PS5 islegini kanagatlandyryp bilmejekdigini boýun aldy.
Mikrotolkunlar, gap-gaç ýuwýan maşynlar we kir ýuwýan maşynlar ýaly öý enjamlaryny satyn almak has kyn boldy.“Electrolux” ýaly öý enjamlary kompaniýalarynyň köpüsi ähli önümlerine bolan islegi kanagatlandyryp bilmeýär.Wideo gapylary ýaly akylly öý enjamlary deň derejede howp astyndadyr.
Dynç alyş möwsüminiň golaýlamagy bilen, adaty ýyllarda öwrenişen elektroniki görnüşlerimiziň köpdügine garaşmazlyk üçin seresaplylyk bar - “ätiýaçdan” duýduryşlar has ýygy-ýygydan bolup biler.Öňünden meýilleşdirmek we önümleri haýal etmän sargyt etmek we almak islemezlik islegi bar.

Theetmezçiligiň geljegi nähili?

Toneliň ahyrynda ýarymgeçiriji ýetmezçiligi bar.Ilki bilen zawodlaryň ýapylmagy we zähmet ýetmezçiligi COVID-19 azalýar.TSMC we Samsung ýaly iri kompaniýalar hem üpjünçilik zynjyrynyň kuwwatyna we çip öndürijileri höweslendirmek üçin milliardlarça dollar wada berdiler.
Bu ýetmezçilikden esasy düşünje, Taýwana we Günorta Koreýa garaşlylygyň azalmagydyr.Häzirki wagtda Amerika, ulanýan çipleriniň diňe 10% -ini öndürýär, daşary ýurtlardan getirilen çipler bilen iberiş çykdajylaryny we wagtyny ýokarlandyrýar.Bu meseläni çözmek üçin Jo Baýden ýarymgeçiriji pudagyny iýun aýynda ABŞ-nyň çip önümçiligine 52 milliard dollar bagyşlaýan tehnologiýa maliýeleşdiriş kanuny bilen goldamagy wada berdi.Intel Arizonadaky iki täze zawod üçin 20 milliard dollar sarp edýär.Harby we kosmos ýarymgeçiriji öndüriji CAES, geljek ýyl ABŞ-nyň zawodlaryndan hem çip almaga ünsi jemläp, işçi güýjüni ep-esli giňeltmäge garaşýar.
Bu ýetmezçilik pudagy haýran galdyrdy, ýöne akylly öýler we elektrik ulaglary ýaly köp ýarymgeçirijileri talap edýän zatlara islegiň artmagy bilen geljekdäki meseleler barada duýduryş berdi.Bu kalibriň geljekdäki meseleleriniň öňüni alyp, çip öndürmek pudagy üçin birneme duýduryşa gulak asar diýip umyt edýärin.
Ondarymgeçirijileriň önümçiligi barada has giňişleýin maglumat almak üçin, “Ertiriň dünýäsi” şu günki “Kosmosda ýarymgeçirijiler” SCIGo we Discovery GO-da ýaýlym beriň.
Önümçilik dünýäsini öwreniň we rolikli ussalaryň aňyrsyndaky ylmy, elektroniki gaýtadan işlemek barada bilmeli zatlaryňyzy tapyň we magdan gazmagyň geljegine göz aýlaň.