Şu ýylyň ýazynda Amerikalylar öz çip pudagy baradaky hyýallardan dolydy.Mart aýynda ABŞ-nyň Ogaýo ştatynyň Lijin etrabynda zibil we buldozer guruldy, geljekde çip zawody gurlar.Intel, takmynan 20 milliard dollar bahasy bolan iki sany “wafli zawody” gurar.Prezident Baýden “Bileleşigiň ýagdaýy” ýüzlenmesinde bu topragyň “arzuwlar ülkesi” bolandygyny aýtdy.Ol munuň "Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň geljeginiň esasy" dygyny aýtdy.
Yearsyllar boýy epidemiýa ýagdaýy çipleriň häzirki durmuş üçin möhümdigini subut etdi.Çip bilen işleýän dürli tehnologiýalara isleg henizem ýokarlanýar we bu tehnologiýalar häzirki wagtda köp ugurlarda ulanylýar.ABŞ Kongresi, ABŞ-nyň daşary ýurt çip zawodlaryna garaşlylygyny azaltmak we Inteliň Ogaýo zawody ýaly taslamalary goldamak üçin içerki pudaklara 52 milliard dollarlyk subsidiýa bermegi wada berýän çip kanunyna seredýär.
Şeýle-de bolsa, alty aýdan soň bu düýşler düýş gören ýalydy.Silikona bolan isleg epidemiýa döwründe ösen ýaly çalt azalýan ýaly.
“Micron Technologies” çip zawody
“The Economist” web sahypasynyň 17-nji oktýabrda beren habaryna görä, sentýabryň ahyrynda Idahoda ýerleşýän ýat çip öndürijisi “Micron Technologies” -iň çärýekleýin satuwy ýyl bilen deňeşdirilende 20% azaldy.Bir hepde soň Kaliforniýanyň çip dizaýn kompaniýasy Chaowei ýarymgeçiriji üçünji çärýekdäki satuw çaklamasyny 16% arzanlady.“Bloomberg”, Intel-iň 27-nji oktýabrda soňky çärýekleýin hasabatyny çap edendigini habar berdi. Birnäçe erbet netijeler dowam edip biler we şondan soň kompaniýa müňlerçe işgäri işden aýyrmagy meýilleşdirýär.Iýul aýyndan bäri ABŞ-nyň iň uly çip kompaniýalarynyň 30-a golaýy üçünji çärýekdäki girdeji çaklamalaryny 99 milliard dollardan 88 milliard dollara çenli peseltdi.Şu ýyl şu wagta çenli ABŞ-da görkezilen ýarymgeçiriji kärhanalaryň umumy bazar bahasy 1,5 trillion dollardan gowrak azaldy.
Hasabata görä, çip senagaty iň amatly döwürde döwürleýinligi bilen hem meşhurdyr: artýan islegi kanagatlandyrmak üçin täze kuwwat döretmek üçin birnäçe ýyl gerek bolar, şonda isleg indi ak bolmaz.Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda hökümet bu aýlawy öňe sürýär.Şu wagta çenli sarp ediş harytlary pudagy aýlawly çökgünligi has güýçli duýdy.Şahsy kompýuterler we smartfonlar ýyllyk 600 milliard dollarlyk çip satuwynyň ýarysyna golaýyny düzýär.Epidemiýa wagtynda isripsizlik sebäpli inflýasiýa täsir eden sarp edijiler az we az elektroniki önüm satyn alýarlar.Gartner, şu ýyl smartfon satuwynyň 6%, kompýuter satuwynyň bolsa 10% pese gaçmagyna garaşýar.Şu ýylyň fewral aýynda Intel maýadarlara ýakyn bäş ýylda şahsy kompýuterlere islegiň yzygiderli ýokarlanmagyna garaşýandygyny aýtdy.Şeýle-de bolsa, COVID-19 epidemiýasy wagtynda köp satyn almanyň ösendigi we şular ýaly kompaniýalaryň geljegini düzedýändigi äşgärdir.
Analitikleriň köpüsi indiki krizisiň ýaýramagynyň beýleki ugurlarda hem bolup biljekdigine ynanýarlar.Geçen ýyl global çip ýetmezçiligi wagtynda aljyraňňylyk satyn almak köp awtoulag öndürijileri we täjirçilik enjamlary öndürijileri üçin kremniniň ätiýaçlyklarynyň köp bolmagyna sebäp boldy.“New Street Research” aprel aýyndan iýun aýyna çenli senagat kärhanalarynyň çip sanawynyň satuwynyň taryhy iň ýokary derejeden 40% ýokarydygyny çaklady.Kompýuter öndürijiler we awtoulag kompaniýalary hem gowy ätiýaçda.“Intel” korporasiýasy we “Micron Technologies” soňky gowşak öndürijiligiň bir bölegini ýokary inwentarlara degişli etdiler.
Artykmaç we gowşak isleg bahalara täsir edýär.“Future Vision” -yň maglumatlaryna görä, ýat çipleriniň bahasy geçen ýylda bäşden iki esse arzanlady.Maglumatlary gaýtadan işleýän we ýat çiplerinden has az söwda edilýän logiki çipleriň bahasy, şol döwürde 3% arzanlady.
Mundan başga-da, “Wall Street Journal” Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň çip pudagyna köp maýa goýandygyny habar berdi, ýöne dünýä eýýäm hemme ýerde çip öndürmek üçin höweslendiriş çärelerini amala aşyrdy, bu hem Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň tagallalaryny hasam artdyrýar miraage.Günorta Koreýanyň ýakyn bäş ýylda takmynan 260 milliard dollarlyk çip maýa goýumlaryny höweslendirmek üçin birnäçe güýçli höwesleri bar.Japanaponiýa bu onýyllygyň ahyryna çip girdejisini iki esse köpeltmek üçin takmynan 6 milliard dollar maýa goýýar.
Aslynda, senagat söwda topary bolan Amerikan ýarymgeçiriji senagat birleşigi, dünýädäki çip öndürmek kuwwatynyň dörtden üç böleginiň häzirki wagtda Aziýada paýlanandygyny ykrar etdi.Amerikanyň Birleşen Ştatlary bary-ýogy 13 göterimdi.
Iş wagty: Noýabr-03-2022